Baza wiedzy

Ze względu na wielką siłę oddziaływania chrześcijaństwa tłumaczenia Biblii zawsze zajmowały uprzywilejowaną pozycję w dziejach przekładu.   Istotne dla rozwoju religii i kształtowania wyobraźni religijnej, odgrywały i odgrywają również rolę kulturotwórczą, dostarczając modelu nie tylko dla sposobu wyrażania się duszpasterzy, ale też dla mówienia i myślenia o duchowości i moralności w ogóle. Przekłady Pisma Świętego były (i są nadal) wielkimi przedsięwzięciami, wymagającymi znajomości dawnych języków oraz, co równie istotne, realiów i sposobu postrzegania świata w czasach powstawania Biblii. Przekłady średniowieczne Wersją Pisma Świętego, która dotarła do Polski wraz z chrześcijaństwem, była Wulgata, czyli łacińskie tłumaczenie Biblii dokonane przez Świętego Hieronima na przełomie IV i V wieku. Najstarsze zachowane polskie tłumaczenia Pisma Świętego z łaciny pochodzą z XIV i XV wieku: to Psałterz floriański oraz Psałterz puławski, czyli pierwsze przekłady psalmów. XV-wieczne fragmenty Biblii zachowały się także w modlitewnikach i kazaniach. Najpełniejszym średniowiecznym tekstem biblijnym, który przetrwał do dziś, jest jednak Biblia królowej Zofii, czwartej żony Władysława Jagiełły (Biblia szaroszpatacka). Tak po raz pierwszy ukazuje się w języku polskim cały Stary Testament. Złoty wiek tłumaczeń biblijnych W XV i XVI pojawiają się kolejne przekłady, drukowane w pierwszych polskich drukarniach. Czytelnik polski otrzymuje również katolickie tłumaczenie Nowego Testamentu jako część pierwszej kompletnej wersji polskiej ksiąg biblijnych, tzw. Biblii Leopolity (1561). Wraz z reformacją pojawiają się liczne przekłady protestanckie: Mikołaj Rej wydaje tłumaczenie Psałterza Dawidowego, Stanisław Murzynowski i Jan z Sącza tłumaczą Nowy Testament, kalwini publikują Biblię brzeską (1563), a arianie – Biblię nieświeską (1572). Przekładami obowiązującymi w następnych stuleciach staną się jednak publikacje późniejsze o kilkadziesiąt lat: dla katolików bazą będzie Biblia Wujka (tłumaczenie biblijnych ksiąg dokonane przez jezuitę Jakuba Wujka, wydane w 1599), zaś dla protestantów – Biblia gdańska (1632). Współczesne tłumaczenia Biblii W kolejnych wiekach podejmowano próby uwspółcześnienia przekładu Wujka, jednak to w ostatnim stuleciu pojawiły się najbardziej wartościowe tłumaczenia ksiąg biblijnych, zwłaszcza te z języków oryginalnych. Całościowego przekładu Biblii dokonano w latach 60., z okazji tysiąclecia chrztu Polski. Biblia Tysiąclecia, tłumaczona pod kierunkiem tynieckich benedyktynów, stała się oficjalną wersją…