Baza wiedzy

W języku polskim królują zapożyczenia z języka angielskiego i niemieckiego, ale jeśli poświęcimy chwilę na poszukiwania, okaże się, że zachodni kraniec Europy również wtrącił swoje trzy grosze do naszego słownika. Jakie są zapożyczenia z języka hiszpańskiego we współczesnej polszczyźnie?   Jeśli wyodrębnimy zasób słów pochodzenia hiszpańskiego, które funkcjonują w codziennej mowie Polaków, otrzymany zbiór nie będzie imponujący na tle wyrazów zapożyczonych z innych języków europejskich. Spora odległość i brak intensywnych kontaktów między Polską a Hiszpanią przez większą część historii obu państw zaowocowały niewielką wymianą słownictwa. Zasób zapożyczeń z języka hiszpańskiego jest jednak na tyle interesujący, że warto przyjrzeć mu się nieco bliżej. Skąd wzięły się zapożyczenia z hiszpańskiego w języku polskim? Zapożyczenie z języka hiszpańskiego określa się w naszym kraju jako hiszpanizm lub iberyzm (to drugie odnosi się również do zapożyczeń z języka portugalskiego). Co istotne, hiszpanizmy mogą pochodzić nie tylko z Hiszpanii, ale również z krajów Ameryki Łacińskiej. Często interesująca jest ich etymologia i droga, jaką przebyły, aby w końcu wylądować w słowniku Polaków. Spora część wspomnianych zapożyczeń przeszła do nas przez język angielski lub francuski, co odzwierciedla kierunki rozprzestrzeniania się trendów w Europie. Przykłady zapożyczeń z języka hiszpańskiego Największa grupa iberyzmów to słowa opisujące pojęcia, zjawiska i zwyczaje charakterystyczne dla obszaru Hiszpanii i krajów hiszpańskojęzycznych. Należy do nich np. corrida, sombrero, hacjenda, fiesta, sjesta. Szczególną grupą są nazwy tańców (tango, flamenco, rumba, salsa, cumbia, bolero) oraz potraw i napojów (paella, tortilla, sangria, tapas, nachos). W tym miejscu warto zaznaczyć, że prawidłowa wymowa nieco problematycznych wyrazów paella i tortilla to paeja i tortija.   Ciekawym przypadkiem jest słowo aligator, które wprawdzie przeszło do polszczyzny z języka angielskiego, ale angielski z kolei zapożyczył je z hiszpańszczyzny. Pierwowzorem naszego aligatora jest słowo lagarto oznaczające „jaszczurkę” lub „jaszczura”. Inne słowo o interesującej historii to mural (hiszp. „ścienny”) – współczesne murale zostały spopularyzowane przez meksykańskich artystów na początku XX wieku.   Istnieją również zapożyczenia z języka hiszpańskiego w języku współczesnej młodzieży. Najbardziej charakterystyczne to z pewnością maniana (hiszp. „jutro”), opisujące czyjeś niedbałe podejście…

W polskich realiach wzbudzają nie mniej emocji niż kontrowersyjne pomysły scenarzystów czy idee rozciągania w nieskończoność filmowych serii, które dawno powinny się zakończyć. Winą za najgorsze tłumaczenia tytułów filmów chętnie obarcza się lingwistów pracujących nad listą dialogową. Ale czy słusznie?   Niezwiązane nijak z fabułą produkcji, często brutalnie traktowane wprost jako najgłupsze tłumaczenia tytułów filmów, niektóre z propozycji być może wydają się osobliwe… ale warto bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu. Wbrew pozorom, proces wymyślania chwytliwej nazwy nie jest aż tak prosty, a ostateczne słowo bynajmniej nie należy tu do tłumacza. I choć złość fanów oczekujących z niecierpliwością na najnowszy film ulubionego reżysera jest zrozumiała, często wymierzona jest w błędnym kierunku. Kto odpowiada za polskie tłumaczenia tytułów filmów? Oczywistym winowajcą wydaje się być tłumacz – to w końcu osoba, która najwięcej czasu spędza nad tekstem i doskonale zna fabułę filmu. W rzeczywistości proces ten jest jednak o wiele dłuższy i bardziej złożony, a ostatnie słowo należy do… dystrybutora filmu w danym kraju, który może wybierać spośród tytułów proponowanych przez dział marketingu i promocji. Mimo dobrych chęci często są to pomysły słabo związane z fabułą filmu, nierzadko pozbawione swojego pierwotnego intrygującego lub przewrotnego charakteru. Dobrym przykładem może być tu choćby „Prosto w serce”, którego oryginalny tytuł, „Music and Lyrics” wskazuje, czego widz może się spodziewać. Podobnie wygląda to w przypadku „King’s Speech”, czyli filmu znanego polskiemu odbiorcy jako „Jak zostać królem”. Czasem problematyczna jest kwestia kulturowa; jeśli tytuł nawiązuje do zjawiska lub słowa zakorzenionego w pewnym obszarze językowym, trudno znaleźć jego trafny odpowiednik. Właśnie to spotkało reżyserski debiut Olivii Wilde, „Booksmart” – mianem tym często określa się osoby posiadające dużą wiedzę akademicką, za to mało przebojowe. W polskiej wersji widzowie mogli zobaczyć w kinie… „Szkołę melanżu”. Czasem nawiązania nie są natomiast czytelne – polski tytuł poświęconego kontrowersyjnej łyżwiarce filmu to „Jestem najlepsza. Ja, Tonya”, odwracając uwagę odbiorcy w zupełnie innym kierunku niż minimalistyczna „I, Tonya”, stanowiąca jasne nawiązanie do serialu „I, Claudius”. Szklane pułapki i słodkie zmartwienia, czyli tytuły filmowe pół żartem,…