09.08.2022
Anna Górniak-Woźniak
Przycupnięta na skraju Europy Portugalia przyciąga turystów prawdziwie rajskimi plażami, doskonałą kuchnią, a także urokliwymi uliczkami miast i miasteczek. Dla wielu osób przygoda z tym krajem i jego kulturą zaczyna się jednak zupełnie inaczej – od fado. Fado zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Jest zwane „portugalskim bluesem”, narodowym skarbem i dumą tego kraju. Przekazuje silne, skondensowane emocje, dzięki którym dociera w głąb duszy słuchacza i sprawia, że ciężko zapomnieć tę muzykę i towarzyszący jej śpiew. Co stanowi o wyjątkowości fado i dlaczego zawojowało świat? Co to jest fado? Fado to znak rozpoznawczy Portugalii i wielowiekowa tradycja mająca korzenie w biednych, portowych dzielnicach Lizbony. To portugalskie słowo oznacza „los”, a samo fado jest melancholijną, nastrojową pieśnią wykonywaną przez jedną osobę przy akompaniamencie dwóch gitar. W zależności od rodzaju może być śpiewane przez kobietę lub mężczyznę, a pieśni podejmują prostą i uniwersalną tematykę: życie codzienne lub uniwersalne uczucia, takie jak miłość, smutek czy tęsknota. Najpopularniejszą figurą w świecie fado jest Amália Rodrigues, wywodząca się z ubogiej lizbońskiej rodziny śpiewaczka, której międzynarodową sławę przyniósł charakterystyczny wibrujący głos i unikalna interpretacja utworów. Pomimo kontrowersji związanych z jej osobą Amália była powszechnie uznawana za skarb narodowy Portugalii i krzewicielkę kultury portugalskiej, a po jej śmierci ogłoszono trzydniową żałobę narodową. Samo fado żyje do dziś, a wśród najpopularniejszych współczesnych wykonawców wymienia się m.in. Marizę, Cristinę Branco, Dulce Pontes czy zespół Madredeus. Historia fado w pigułce Przyjmuje się, że fado powstało w połowie XIX wieku, a tworzeniem tej muzyki zajmowały się dorywczo i spontanicznie osoby z nizin społecznych – nędzarze, przestępcy, prostytutki i przybysze z byłych portugalskich kolonii. Za pierwszą „oficjalną” śpiewaczkę tego nurtu uznaje się Marię Severę – prostytutkę o legendarnej urodzie, niezwykłym talencie muzycznym i burzliwym życiu prywatnym (miała być kochanką jednego z portugalskich arystokratów). Spopularyzowane fado z ulic i podrzędnych lokali stopniowo przenosiło się na salony, a amatorscy wykonawcy zmienili się w profesjonalistów. Dyktatura Salazara stworzyła nową funkcję fado – było wówczas wykorzystywane jako instrument propagandowy podkreślający…