Baza wiedzy

W polskich realiach wzbudzają nie mniej emocji niż kontrowersyjne pomysły scenarzystów czy idee rozciągania w nieskończoność filmowych serii, które dawno powinny się zakończyć. Winą za najgorsze tłumaczenia tytułów filmów chętnie obarcza się lingwistów pracujących nad listą dialogową. Ale czy słusznie?   Niezwiązane nijak z fabułą produkcji, często brutalnie traktowane wprost jako najgłupsze tłumaczenia tytułów filmów, niektóre z propozycji być może wydają się osobliwe… ale warto bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu. Wbrew pozorom, proces wymyślania chwytliwej nazwy nie jest aż tak prosty, a ostateczne słowo bynajmniej nie należy tu do tłumacza. I choć złość fanów oczekujących z niecierpliwością na najnowszy film ulubionego reżysera jest zrozumiała, często wymierzona jest w błędnym kierunku. Kto odpowiada za polskie tłumaczenia tytułów filmów? Oczywistym winowajcą wydaje się być tłumacz – to w końcu osoba, która najwięcej czasu spędza nad tekstem i doskonale zna fabułę filmu. W rzeczywistości proces ten jest jednak o wiele dłuższy i bardziej złożony, a ostatnie słowo należy do… dystrybutora filmu w danym kraju, który może wybierać spośród tytułów proponowanych przez dział marketingu i promocji. Mimo dobrych chęci często są to pomysły słabo związane z fabułą filmu, nierzadko pozbawione swojego pierwotnego intrygującego lub przewrotnego charakteru. Dobrym przykładem może być tu choćby „Prosto w serce”, którego oryginalny tytuł, „Music and Lyrics” wskazuje, czego widz może się spodziewać. Podobnie wygląda to w przypadku „King’s Speech”, czyli filmu znanego polskiemu odbiorcy jako „Jak zostać królem”. Czasem problematyczna jest kwestia kulturowa; jeśli tytuł nawiązuje do zjawiska lub słowa zakorzenionego w pewnym obszarze językowym, trudno znaleźć jego trafny odpowiednik. Właśnie to spotkało reżyserski debiut Olivii Wilde, „Booksmart” – mianem tym często określa się osoby posiadające dużą wiedzę akademicką, za to mało przebojowe. W polskiej wersji widzowie mogli zobaczyć w kinie… „Szkołę melanżu”. Czasem nawiązania nie są natomiast czytelne – polski tytuł poświęconego kontrowersyjnej łyżwiarce filmu to „Jestem najlepsza. Ja, Tonya”, odwracając uwagę odbiorcy w zupełnie innym kierunku niż minimalistyczna „I, Tonya”, stanowiąca jasne nawiązanie do serialu „I, Claudius”. Szklane pułapki i słodkie zmartwienia, czyli tytuły filmowe pół żartem,…

Zawód tłumacza przysięgłego kojarzony jest z dużym prestiżem. Nie ma się co temu dziwić – jest to przecież osoba zaufania publicznego, która dysponuje nie tylko rozległymi umiejętnościami językowymi, ale często jest również ekspertem z zakresu wielu innych dziedzin, których dotyczą tłumaczone teksty, przede wszystkim prawa i ekonomii.   Niejeden germanista, zarówno już doświadczony w tłumaczeniach, jak i dopiero zaczynający swoją karierę, również chce sprawdzić się jako tłumacz przysięgły. Niemiecki poeta Johann Wolfgang von Goethe mawiał: „Aby zdobyć więcej, musisz najpierw sam stać się kimś większym”. Pora więc na garść informacji na temat pracy tłumacza przysięgłego w Polsce oraz w Niemczech i innych krajach niemieckojęzycznych. Tłumacz przysięgły niemieckiego w Polsce W Ministerstwie Sprawiedliwości zarejestrowanych jest około 3700 tłumaczy przysięgłych języka niemieckiego. Prawie co 20 tłumacz przysięgły niemiecki Kraków podał jako swoje miejsce zamieszkania.   Kryteria, które trzeba spełnić, aby zostać tłumaczem przysięgłym języka niemieckiego, nie różnią się od wymagań dla tłumaczy innych języków, więcej informacji na ten temat w artykule Jak zostać tłumaczem przysięgłym?. Wyjątkiem jest oczywiście doskonała znajomość języka niemieckiego w mowie i piśmie, którą weryfikuje przede wszystkim egzamin pisemny i ustny. Część pisemna polega na przetłumaczeniu dwóch tekstów z niemieckiego na polski i dwóch z polskiego na niemiecki. Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest uzyskanie pozytywnego wyniku w części pisemnej. Jest to jednak nie lada sztuką, ponieważ co roku wielu osobom podchodzącym do egzaminu w tej kombinacji językowej nie udaje się go zakończyć sukcesem. Przykładowo w roku 2013 były to tylko cztery osoby na dwanaście. Tłumacz przysięgły niemieckiego za granicą U naszych zachodnich sąsiadów zawód tłumacza nie jest w żaden sposób uregulowany prawnie, jednak aby móc dokonywać przekładu tekstów urzędowych, czyli zostać Staatlich geprüfter Übersetzer/ Dolmetscher/Gebärdensprachdolmetscher (odpowiednio: tłumaczem przysięgłym pisemnym, ustnym, czy też tłumaczem przysięgłym języka migowego), trzeba zdać egzamin państwowy. Warunkiem przystąpienia do niego jest albo wyższe wykształcenie kierunkowe, albo poświadczona znajomość języka i umiejętności tłumaczeniowych oraz co najmniej trzy lata praktyki zawodowej.   Z kolei w Austrii kwestie związane z zawodem tłumacza przysięgłego reguluje austriacka Ustawa federalna…