Kraków zdaje się nigdy nie zdradzać do końca wszystkich swoich sekretów; skrywa tajemnice nawet przed tymi, którzy od wielu lat przemierzają jego ulice. I choć fakt, że Kraków przynależy do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO, trudno byłoby przez tyle lat utrzymać w sekrecie, dla wielu osób działania związane z tym programem nadal brzmią enigmatyczne.
To już prawie dziesięć lat od momentu, gdy Kraków ogłoszono oficjalnie Miastem Literatury UNESCO; na przestrzeni tej dekady miasto zrealizowało niezliczone projekty związane z szeroko pojętą działalnością kreatywną. Od literatury, przez sztukę ludową, po gastronomię – zarówno krakowianie, jak i turyści mogą korzystać z szans stwarzanych przez uczestnictwo w programie.
Czym jest Sieć Miast Kreatywnych UNESCO?
Powołany do istnienia w 2004 roku program ma na celu wspieranie współpracy między miastami, które w obszarze swojego rozwoju priorytetowo traktują działania kreatywne. 246 miast tworzących obecnie tę sieć stawia w centrum swoich działań kulturę, natomiast działania podejmowane przez włodarzy mają na celu tworzenie i dystrybucję dzieł, promocję działalności kreatywnej, rozwijanie nowych ścieżek kariery dla osób zawodowo związanych ze sztuką, a także ułatwienie dostępu do kultury. W ramach programu UNESCO Kraków Miasto Literatury ma możliwość łatwiejszego nawiązywania dialogu ze współpracującymi instytucjami na poziomie lokalnym, a także z miastami partnerskimi w wymiarze międzynarodowym.
Jakie są tymczasem główne zadania, nad którymi pracuje Miasto Literatury Kraków? W dawnej stolicy Polski działania skupiają się przede wszystkim na promocji dziedzictwa literackiego, popularyzacji czytelnictwa, a także zapewnianiu wsparcia dla miejscowych działań wokół rynku wydawniczego.
Kraków Miasto Literatury: wydarzenia, festiwale, programy rezydencji twórczych
Rytm wydarzeń każdego roku wyznaczają dwa główne wydarzenia: Festiwal Conrada i Festiwal Miłosza. Ten drugi odbywa się także równolegle z Krakowskimi Targami Książki, imprezą przyciągającą na południe Polski nie tylko wydawców, ale i czytelników z całego świata. Celem obydwu festiwali jest przybliżenie szerszej publiczności zróżnicowanych zagadnień związanych z literaturą, ale też sztukami wizualnymi, filmem, przekładem, przedstawionymi przez twórców reprezentujących idee bliskie i odległe naszemu kręgowi kulturowemu.
Działania wykraczają także poza granice kraju – Kraków uczestniczy m.in. w programie ICORN (International Cities of Refuge Network). Zrzeszone w ramach niezależnej sieci miasta udzielają schronienia twórcom prześladowanym za swoją działalność; głównym celem jest propagowanie wolności słowa i wspieranie artystów oraz obrońców praw człowieka, których działalność zmusiła do opuszczenia rodzinnego kraju. Azylu udziela obecnie ponad 70 miast, a ICORN wciąż stara się o pozyskanie nowych lokalizacji.
Ciekawą inicjatywą są także programy rezydencji twórczych, w przypadku Krakowa skierowane głównie do pisarzy oraz tłumaczy. Stwarzają one wyjątkową okazję do pracy nad bieżącymi zadaniami w nowym otoczeniu, z dala od uciążliwych drobnostek codzienności. Poza zapewnieniem pobytu (często w niezwykłych miejscach o niesamowitej literackiej historii, takich jak Pałac Potockich położony tuż przy płycie Rynku czy mieszkanie Wisławy Szymborskiej) rezydencja jest szansą do nawiązania kontaktu z lokalną społecznością, uczestnictwa w spotkaniach i warsztatach.
Nie tylko dla twórców! Kraków Miasto Literatury UNESCO dla mieszkańców
Warto jednak zaznaczyć, że korzyści z uczestnictwa w programie nie są zarezerwowane tylko dla twórców lub wydawców. Wydatne wsparcie uzyskują m.in. biblioteki, dzięki którym sieć zrzeszonych filii działających pod szyldem Biblioteka Kraków może zaoferować lokalnym społecznościom dostęp do nowości wydawniczych, a także bogaty program wydarzeń towarzyszących, takich jak spotkania z autorami czy tematyczne tygodnie poświęcone literaturze z rozmaitych zakątków świata. Mieszkańcy mogą także uczestniczyć w warsztatach, panelach dyskusyjnych czy koncertach organizowanych podczas licznych festiwali.
Wyjątkowo atrakcyjne są tematyczne spacery – Miasto Literatury Kraków organizuje wspólne wyjścia, podczas których autorzy lub wydawcy odkrywają przed uczestnikami literackie zakątki miasta. Bez względu na to, czy zaglądamy do miejsc, w których osadzona jest akcja konkretnych powieści, czy podążamy ścieżkami najwybitniejszych twórców mieszkających w Krakowie, spacery zawsze cieszą się ogromną popularnością – warto zatem pamiętać, by odpowiednio wcześnie się na nie zapisać!
