28.10.2022
Anna Górniak-Woźniak
Przełom października i listopada oznacza z reguły krótsze dni, dywan z kolorowych liści pod stopami i deszczową aurę. To również okres zadumy, wspominania naszych bliskich zmarłych i odwiedzin na cmentarzach. Szacunek dla zmarłych może przybierać jednak zupełnie odmienną formę – a gdyby tak do spokojnej refleksji dodać radosną muzykę, feerię barw i szczyptę makabry? W Meksyku wszystko jest możliwe, a taka postać hołdu oddanego zmarłym nikogo nie dziwi. Dziś bierzemy pod lupę Día de los Muertos, meksykańskie święto zmarłych. Geneza święta Nazwa Día de los Muertos (choć w Meksyku funkcjonuje głównie określenie Día de Muertos) oznacza dosłownie „dzień zmarłych”. Podobnie jak w Polsce, dzień zmarłych w Meksyku obchodzi się 1–2 listopada, choć obchody mogą rozpocząć się już 28 października. Korzeni tego wyjątkowego święta należy szukać w tradycjach cywilizacji prekolumbijskich. Kolonizacja Ameryki razem z religią chrześcijańską przyniosła również związane z nią święta i zwyczaje. W dużym uproszczeniu tak właśnie powstał Día de los Muertos: fuzja zwyczajów rdzennej ludności Ameryki Środkowej i tradycji Starego Świata zaowocowała zjawiskiem jedynym w swoim rodzaju. Celebracje odbywają się w Meksyku (z pewnymi różnicami w zależności od regionu kraju), a także w niektórych państwach Ameryki Południowej i Środkowej. Również Latynosi na emigracji pielęgnują swoją kulturę. W ten sposób „meksykańskie halloween” stało się wydarzeniem rozpoznawalnym nawet w odległych zakątkach świata. Elementy obchodów Głównym elementem celebracji są altares de muertos – ołtarzyki poświęcone zmarłym, instalowane w każdym gospodarstwie domowym. Ołtarzyk jest dekorowany przedmiotami mającymi symboliczne znaczenie: wizerunek zmarłej osoby, przedmioty osobiste, krzyże, świece, kwiaty (zwłaszcza aksamitki), rękodzieło, monety, potrawy, alkohol, słodycze (w szczególności cukrowe czaszki i pan de muerto – słodki chleb wypiekany na tę okazję). Wbrew stereotypowym wyobrażeniom na temat Dia de los Muertos, zwyczaje podczas meksykańskiego święta zmarłych nakazują głównie rodzinne świętowanie. W tym szczególnym dniu rodziny zbierają się na wspólny posiłek, podczas którego wspomina się bliskich zmarłych. Przed właściwym świętem władze lokalne organizują natomiast barwne korowody z udziałem tancerzy, przebierańców i muzyki. Nieodłącznym, wręcz kultowym elementem celebracji są wszechobecne czaszki i…