Baza wiedzy

Rumuński to jeden z mniej popularnych języków obcych. Jest na tyle niszowy, że zwykle przywodzi na myśl jedynie słynnego wampira Drakulę i garść stereotypów związanych z Rumunią, które z reguły są dalekie od rzeczywistości. Co to za język, czy jest trudny i czy warto się go nauczyć?   Mimo że rumuńskiego nie znajdziemy na listach najpopularniejszych języków świata ani w ofertach dużych szkół językowych, nie usłyszymy na ulicach wielkich metropolii, warto zainteresować się mało znaną kulturą tego kraju i językiem rumuńskim. Dlaczego? Zaraz się dowiecie!   Rumuński – dziwny język romański Rumuński jest językiem romańskim, podobnie jak francuski czy włoski. Oznacza to, że wywodzi się z łaciny, która przybyła na tereny dzisiejszej Rumunii w II w. n. e. wraz z Rzymianami. Na pierwszy rzut oka może to być zadziwiające – co to za język romański, skoro „tak” to dla Rumuna da, a na herbatę powie ceai (czyt. czaj)? Wszystko okaże się jasne, jeśli przyjrzymy się mapie – Rumunia i Mołdawia, czyli kraje, w których mówi się po rumuńsku, są otoczone głównie przez kraje słowiańskie: Ukrainę, Serbię i Bułgarię. Rumuński cały czas pozostawał w sąsiedztwie języków słowiańskich, od których przejął sporo zapożyczeń. Udział w tym procesie miało też prawosławie – w cerkwi długo dominował język cerkiewnosłowiański. W konsekwencji rumuński aż do lat 60. XIX w. był zapisywany cyrylicą!   Oczywiście nie tylko języki słowiańskie miały wpływ na rumuński. Bez problemu natrafimy też na słowa pochodzenia węgierskiego, niemieckiego, francuskiego czy tureckiego.   Alfabet i fonetyka Współczesny rumuński jest zapisywany alfabetem łacińskim, ale występuje w nim kilka charakterystycznych liter: ă, î, â, ș i ț. Na pierwszy rzut oka wyglądają dość groźnie, ale szybko okazuje się, że jedynym trudnym dla Polaka dźwiękiem będzie ten kryjący się pod zapisem ă, czyli samogłoska, której nie znajdziemy w języku polskim. W wymowie jest to coś między „o”, „a” i „e” – co, niestety, z reguły nie jest dla nas zbyt pomocną wskazówką. Sprawia to sporo kłopotów, tym bardziej, że ta głoska pojawia się często. Na szczęście…

Przełom października i listopada oznacza z reguły krótsze dni, dywan z kolorowych liści pod stopami i deszczową aurę. To również okres zadumy, wspominania naszych bliskich zmarłych i odwiedzin na cmentarzach.   Szacunek dla zmarłych może przybierać jednak zupełnie odmienną formę – a gdyby tak do spokojnej refleksji dodać radosną muzykę, feerię barw i szczyptę makabry? W Meksyku wszystko jest możliwe, a taka postać hołdu oddanego zmarłym nikogo nie dziwi. Dziś bierzemy pod lupę Día de los Muertos, meksykańskie święto zmarłych.   Geneza święta Nazwa Día de los Muertos (choć w Meksyku funkcjonuje głównie określenie Día de Muertos) oznacza dosłownie „dzień zmarłych”. Podobnie jak w Polsce, dzień zmarłych w Meksyku obchodzi się 1–2 listopada, choć obchody mogą rozpocząć się już 28 października. Korzeni tego wyjątkowego święta należy szukać w tradycjach cywilizacji prekolumbijskich. Kolonizacja Ameryki razem z religią chrześcijańską przyniosła również związane z nią święta i zwyczaje. W dużym uproszczeniu tak właśnie powstał Día de los Muertos: fuzja zwyczajów rdzennej ludności Ameryki Środkowej i tradycji Starego Świata zaowocowała zjawiskiem jedynym w swoim rodzaju.   Celebracje odbywają się w Meksyku (z pewnymi różnicami w zależności od regionu kraju), a także w niektórych państwach Ameryki Południowej i Środkowej. Również Latynosi na emigracji pielęgnują swoją kulturę. W ten sposób „meksykańskie halloween” stało się wydarzeniem rozpoznawalnym nawet w odległych zakątkach świata.   Elementy obchodów Głównym elementem celebracji są altares de muertos – ołtarzyki poświęcone zmarłym, instalowane w każdym gospodarstwie domowym. Ołtarzyk jest dekorowany przedmiotami mającymi symboliczne znaczenie: wizerunek zmarłej osoby, przedmioty osobiste, krzyże, świece, kwiaty (zwłaszcza aksamitki), rękodzieło, monety, potrawy, alkohol, słodycze (w szczególności cukrowe czaszki i pan de muerto – słodki chleb wypiekany na tę okazję).   Wbrew stereotypowym wyobrażeniom na temat Dia de los Muertos, zwyczaje podczas meksykańskiego święta zmarłych nakazują głównie rodzinne świętowanie. W tym szczególnym dniu rodziny zbierają się na wspólny posiłek, podczas którego wspomina się bliskich zmarłych. Przed właściwym świętem władze lokalne organizują natomiast barwne korowody z udziałem tancerzy, przebierańców i muzyki. Nieodłącznym, wręcz kultowym elementem celebracji są wszechobecne czaszki i…