Baza wiedzy

Ze względu na wielką siłę oddziaływania chrześcijaństwa tłumaczenia Biblii zawsze zajmowały uprzywilejowaną pozycję w dziejach przekładu.   Istotne dla rozwoju religii i kształtowania wyobraźni religijnej, odgrywały i odgrywają również rolę kulturotwórczą, dostarczając modelu nie tylko dla sposobu wyrażania się duszpasterzy, ale też dla mówienia i myślenia o duchowości i moralności w ogóle. Przekłady Pisma Świętego były (i są nadal) wielkimi przedsięwzięciami, wymagającymi znajomości dawnych języków oraz, co równie istotne, realiów i sposobu postrzegania świata w czasach powstawania Biblii. Przekłady średniowieczne Wersją Pisma Świętego, która dotarła do Polski wraz z chrześcijaństwem, była Wulgata, czyli łacińskie tłumaczenie Biblii dokonane przez Świętego Hieronima na przełomie IV i V wieku. Najstarsze zachowane polskie tłumaczenia Pisma Świętego z łaciny pochodzą z XIV i XV wieku: to Psałterz floriański oraz Psałterz puławski, czyli pierwsze przekłady psalmów. XV-wieczne fragmenty Biblii zachowały się także w modlitewnikach i kazaniach. Najpełniejszym średniowiecznym tekstem biblijnym, który przetrwał do dziś, jest jednak Biblia królowej Zofii, czwartej żony Władysława Jagiełły (Biblia szaroszpatacka). Tak po raz pierwszy ukazuje się w języku polskim cały Stary Testament. Złoty wiek tłumaczeń biblijnych W XV i XVI pojawiają się kolejne przekłady, drukowane w pierwszych polskich drukarniach. Czytelnik polski otrzymuje również katolickie tłumaczenie Nowego Testamentu jako część pierwszej kompletnej wersji polskiej ksiąg biblijnych, tzw. Biblii Leopolity (1561). Wraz z reformacją pojawiają się liczne przekłady protestanckie: Mikołaj Rej wydaje tłumaczenie Psałterza Dawidowego, Stanisław Murzynowski i Jan z Sącza tłumaczą Nowy Testament, kalwini publikują Biblię brzeską (1563), a arianie – Biblię nieświeską (1572). Przekładami obowiązującymi w następnych stuleciach staną się jednak publikacje późniejsze o kilkadziesiąt lat: dla katolików bazą będzie Biblia Wujka (tłumaczenie biblijnych ksiąg dokonane przez jezuitę Jakuba Wujka, wydane w 1599), zaś dla protestantów – Biblia gdańska (1632). Współczesne tłumaczenia Biblii W kolejnych wiekach podejmowano próby uwspółcześnienia przekładu Wujka, jednak to w ostatnim stuleciu pojawiły się najbardziej wartościowe tłumaczenia ksiąg biblijnych, zwłaszcza te z języków oryginalnych. Całościowego przekładu Biblii dokonano w latach 60., z okazji tysiąclecia chrztu Polski. Biblia Tysiąclecia, tłumaczona pod kierunkiem tynieckich benedyktynów, stała się oficjalną wersją…

„Coffee is not coffee” – błyskotliwie informował jeszcze kilka lat temu tłumacz Google’a, gdy pytaliśmy, jak w języku królowej Elżbiety będzie brzmiało równie błyskotliwe (ale przynajmniej prawdziwe) stwierdzenie „kawa to nie herbata”. „Ferdynand Kiepski” tłumaczony było jako „Homer Simpson” a „Czesław Niemen” – „Pink Floyd”.   Choć złośliwostki osób dość specyficznie zabawiających się językiem już coraz rzadziej wprowadzają w błąd poczciwego translatora, lepiej nie wierzyć w jego słowa. Lepiej nie wierzyć też firmom, które swoją reklamę budują na hasłach „tanie tłumaczenia” czy wręcz „tłumaczenia za darmo”, bo i takich nie brakuje. Tanie tłumaczenia polecamy wszystkim tym, którzy chcą zaistnieć w świecie zagranicznego handlu, biznesu czy nauki… rujnując swój wizerunek już przy pierwszym kontakcie z potencjalnymi partnerami. Profesjonalizm na pierwszym miejscu Tanio wcale nie znaczy dobrze, a to przecież jakość prezentowanych przez nas treści decyduje o tym, jak jesteśmy postrzegani. Profesjonalne wykonanie przekładu wymaga od tłumacza wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które nie mogą być zastąpione substytutami oferowanymi przez niedopracowane czy nieumiejętnie wykorzystywane narzędzia. Dobre tłumaczenie tekstów marketingowych, medycznych, ekonomicznych czy tłumaczenie artykułu naukowego to nie tylko kwestia ogólnej bardzo dobrej znajomości języka, ale też dobór odpowiednich terminów i rejestru, zastosowanie specjalistycznego słownictwa, znalezienie ekwiwalentów w innym języku, czyli umiejętne przeniesienie znaczenia tekstu i zachowanie jego spójności. Wysoka cena taniego tłumaczenia Dopiero połączenie wyżej wymienionych elementów da nam gwarancję, że nawiązując kontakt z zagranicznymi partnerami, wywrzemy na nich dobre pierwsze wrażenie, a nasza oferta będzie jasna, dopracowana i profesjonalna w oczach odbiorcy. Zaczynając swoje plany biznesowe czy naukowe od tłumaczenia, którego główną (i prawdopodobnie jedyną) zaletą jest jego niska cena, narażamy się na niską ocenę jakości oferowanych przez nas produktów czy usług, a co za tym idzie – utratę zainteresowania potencjalnego partnera zza granicy. Ostatecznie więc koszty okazują się znacznie wyższe… Wniosek? Nie warto ryzykować. Lepiej zadbać o swój wizerunek, a eksperymenty tłumaczeniowe zostawić innym. Jak fascynujące mogą być tego efekty, pokazują nie tylko liczne strony internetowe, którzy autorzy śmieją się z tłumaczeń automatycznych – autorzy Korporacji Ha!art poszli o krok dalej, wydając…